De FOR – Bouw jij ook een schuld aan de fiscus op?
Het einde van het jaar 2016 komt al weer in zicht. Het is handig om nu na te denken over een aantal belangrijke fiscale zaken. In dit artikel leg ik je alles uit wat je wilt (en moet) weten over de FOR. Het pensioen voor ZZP’ers wat geen pensioen is, maar een schuld…. (Klinkt dit cryptisch? Lees dan echt even door!)
Waarom bestaat de FOR?
Ondernemers met een BV kunnen in eigen beheer pensioen opbouwen. Ondernemers met een eenmanszaak, vof of maatschap kunnen dit niet. Om deze ondernemers tegemoet te komen is de FOR (of OR) in het leven geroepen. Dat klinkt logisch, maar er zit een addertje onder het gras.
De FOR is géén oudedagsvoorziening!
Fiscale Oudedags Reserve*. Dat klinkt gek, als je er goed over nadenkt. Het is dus geen oudedagsreserve, maar een fiscale oudedagsreserve. We weten nu nog niets, behalve dat er kennelijk een addertje onder het gras zit. En dat is ook zo. Het grote probleem met de FOR is dat het geen oudedagsvoorziening is. De FOR is een fiscale regeling. Een regeling die in essentie maar twee dingen doet:
1. Je hebt uitstel van belasting in het jaar dat je gebruik maakt van de FOR
2. Je moet die belasting alsnog betalen als je stopt met ondernemen.
De FOR heeft dus niks te maken met het opbouwen van een voorziening voor de oude dag. De FOR is enkel en alleen uitstel van belasting. Wanneer je stopt met ondernemen (je gaat met pensioen, in loondienst of je stopt om een andere reden met ondernemen) dan moet je afrekenen over de opgebouwde FOR. Best wel tricky dus.
*overigens heet de FOR tegenwoordig OR – oudedagsreserve. Maar het is nog steeds geen oudedagsreserve. Omdat niemand over OR spreekt, en iedereen over FOR, hou ik het gewoon bij FOR.
De FOR is uitstel van belasting
Je mag gebruik maken van de oudedagsreserve als je een eenmanszaak, vof of maatschap hebt en je voldoet aan het urencriterium. Jaarlijks mag je een percentage van de winst aftrekken, er zit wel een maximum aan het aftrekbare bedrag. Ook mag de oudedagsreserve niet hoger zijn dan het eigen vermogen.
In 2016 mag je 9,8% van de winst aftrekken, met een maximum van € 8.774. Over dit deel hoef je in het betreffende jaar geen belasting te betalen. Afhankelijk van de hoogte van de winst, kan je dit tot ruim € 4.500 NETTO opleveren. Dat is een prachtig belastingvoordeel, maar LET OP! Het is uitstel van belasting. Ooit moet je alsnog belasting betalen over het bedrag van € 8.774.
De FOR is in essentie gewoon een schuld aan de fiscus!
Stel dat je vanaf 2012 ieder jaar FOR hebt opgebouwd. Dan heb je in 2016 in totaal (over 5 jaar) voor ruim € 46.000 aan FOR opgebouwd. Stel dat je in 2017 besluit te stoppen met ondernemen (je krijgt weer een baan of je gaat met pensioen) dan moet je afhankelijk van je inkomen tot ruim € 23.000 belasting betalen! Dat is niet niks. Vooral niet als je het geld hebt opgemaakt.
Tip: Zet het geld daadwerkelijk apart
Wetende dat je uiteindelijk belasting moet betalen over het totaal opgebouwde bedrag aan FOR, doe je er goed aan om tenminste de helft van het FOR bedrag opzij te zetten. Op een rekening waar je niet bij kan. Dat geld is namelijk niet van jou, maar van de belastingdienst. Ooit moet je het afdragen! Maar als je het hele belastingvoordeel apart moet zetten, wat héb je dan aan de FOR, vraag je je wellicht af.
De fiscus adviseert: Investeer
De fiscus geeft zelf niet het advies om het geld op een aparte rekening te reserveren. De fiscus heeft de uitstel van belasting juist bedoeld om te benutten. Wanneer je in 2016 een belastingvoordeel hebt van € 4.500, dan kun je dit geld benutten om extra investeringen in je onderneming te doen. En dat is het idee achter de FOR: Ruimte om te ondernemen. Zo gek is dat niet gedacht. Het is een gratis lening die je zonder enige moeite krijgt. Zolang je beseft dat je onderneemt met geleend geld, en je niet vergeet dat je het ooit terug moet betalen, is er inderdaad niet zoveel aan de hand.
En die oude dag dan?
Investeren in je bedrijf is als het goed is óók een investering voor de oude dag. Maar, wel een onzekere. Het is maar de vraag of je bedrijf straks, als je met pensioen gaat, voorziet in jouw inkomen. Dat doet het wanneer je het kunt verkopen, of wanneer je bedrijf zonder jouw dagelijkse bemoeienissen zelf geld genereert. Beide situaties zijn voor jou als ZZP’er waarschijnlijk (nog) geen zekerheden.
Hoe helpt die FOR dan voor de oude dag? Eerlijkheidshalve? Niet echt. Al zijn er wel een paar opties. Ik bespreek ze hieronder:
1. FOR als belastingvoordeel
Wanneer je ieder jaar FOR opbouwt tegen het hoogste tarief (52%) en je gaat straks, bij 67, met pensioen, dan val je waarschijnlijk in een lager belastingtarief. Dan heb je een belastingvoordeel. Je mag aftrekken tegen 52% en je betaalt straks tegen een lager tarief.
Let op: Dit geldt dus alleen als je nu in de hoogste tariefschijf van 52% valt en je pas gaat betalen over de opgebouwde schuld als je daadwerkelijk met pensioen gaat.
Ik raad dus in ieder geval af om een FOR op te bouwen als je niet in de hoogste tariefschijf valt.
2. De FOR als uitstel van beslissingen
De FOR is daarnaast ook heel handig wanneer je in de hoogste belastingschijf valt en je hebt nog geen keuze gemaakt voor een oudedagsproduct. Je weet dat je ‘iets’ wilt voor de oude dag, maar je weet nog niet wat. Banksparen? ZZP Pensioen? Omdat je dit jaar een hoge winst had, wil je wel graag dit jaar al gebruik maken van je fiscale voordeel. Je past dan dit jaar de FOR toe, en tegen de tijd dat je een passend oudedagsproduct hebt gekozen, hevel je de FOR over naar het oudedagsproduct. Je hoeft op dat moment niet af te rekenen met de fiscus, want ook een echt oudedagsproduct (zoals banksparen) is fiscaal aftrekbaar.
Dit kan alleen wanneer je het geld ook daadwerkelijk beschikbaar hebt om in een oudedagsproduct te storten.
3. De FOR benutten om te beleggen
Je kunt je FOR voordeel ook beleggen; in aandelen, goud of obligaties (om maar eens wat te noemen). Als het je lukt om daar een goed rendement mee te maken, ben je daadwerkelijk aan het ‘sparen’ voor de oude dag. Je weet dat je uiteindelijk moet afrekenen over de FOR, maar je bent nu rendement aan het maken op je geld, dus er zou uiteindelijk genoeg geld beschikbaar moeten zijn om de fiscus mee te betalen.
Heeft jouw boekhouder je altijd veel fiscaal voordeel opgeleverd?
Hoor je nu voor het eerst van de FOR en heeft jouw boekhouder of accountant ieder jaar een prachtig belastingvoordeel voor je gerealiseerd? Dan heeft hij wellicht zonder dat jij dat weet een schuld voor je opgebouwd. Dat hoeft geen kwade wil te zijn, al is het wel heel vervelend. Hoe dan ook, het is een must dat je checkt of jij op dit moment een schuld aan de belastingdienst hebt. Je kunt dat aan je boekhouder vragen, maar je kunt ook de belastingtelefoon bellen. Geef aan dat je graag wilt weten of jij in de afgelopen jaren een oudedagsreserve hebt opgebouwd en hoeveel precies. In 5 minuten weet je exact waar je aan toe bent.
Conclusie: Weet wat je doet!
Mijn belangrijkste boodschap is: De FOR is een schuld.
Mijn belangrijkste adviezen:
1. Weet wat je doet. Maak een weloverwoge keuze om wel of geen FOR op te bouwen. Doe het niet per ongeluk en check altijd of je boekhouder accountant niet zonder te overleggen voor jou een FOR opbouwt.
2. Zet het belastingvoordeel op een aparte bankrekening.
3. Denk na over hoe je écht iets gaat opbouwen voor de oude dag.
Heeft dit artikel je wat opgeleverd?
Ik waardeer het als je dit artikel deelt op Facebook, LinkedIn of Twitter! Dat kan met behulp van onderstaande buttons.
Heb je vragen?
Stel ze dan hieronder, dan krijg je altijd antwoord van me!
Hallo Femke,
Welk ander alternatief heeft een zzp-er als je niet in de 52% categorie valt voor oudedagvoorzieningen, die fiscaal voor de ondernemer voordeliger uitvallen? Het broodfonds?
Hoi Saskia,
Kijk nog even les 23 en 24 uit het programma ‘Onderneem Financieel Succesvol’ terug! Daar leg ik het allemaal uit.
Een samenvatting lees je ook hier:
http://financienvoorzzpers.nl/een-beetje-ondernemer-hoeft-niks-op-te-bouwen-voor-de-oude-dag-en-nog-vier-pensioenfabels/
http://financienvoorzzpers.nl/manieren-om-pensioen-op-te-bouwen-voor-zzpers/
http://financienvoorzzpers.nl/zzp-pensioen-aanbieders-deel-3-uit-een-drieluik-over-pensioen-voor-zzpers/
Nadeel van je FOR op een gewone aparte bankrekening te zetten is dat bij aanvraag BBZ je dit geld eerst dient op te souperen. Zorg ervoor dat het op een geblokkeerde rekening staat en dus niet vrij opneembaar is. Per 1 april 2016 is de Wet vrijlating lijfrenteopbouw en inkomsten uit arbeid en bevordering vrijwillige voortzetting pensioenopbouw (wet 479) in werking getreden, die zou moeten voorkomen dat je als ondernemer die even krap bij kas zit, je opgebouwde pensioen(en) eerst moet opeten. Addertje onder het gras is dat je de afgelopen 5 jaar wel in de polis/rekening gestort moet hebben.
Eens Daniel, ik adviseer daarom ook om een ‘echt’oudedagsproduct op te bouwen. Zoals banksparen / bankbeleggen / ZZP Pensioen (wat in essentie exact hetzelfde is als bcnkssparen / bankbeleggen / lijfrente)
Hmm mijn accountant en belastingadviseur was toch stelliger, een afgestorte FOR is geen directe ‘schuld’. Pas bij uitkering belast in tegenstelling wat hierboven wordt beweerd. Ook bij bijvoorbeeld opheffen onderneming.
Hoi Marcel,
Een FOR is inderdaad geen directe schuld. Pas als je stopt met ondernemen, zoals ik ook zeg. Een FOR kan niet uitkeren. Ik denk dat je accountant en belastingadviseur bedoelt dat je een bankspaarrekening oid hebt, die is inderdaad belast bij uitkering. Maar een FOR zelf is niks (alleen een schuld), dus die kan ook niet uitkeren.
Groetjes Femke
Als je niet in de hoogste tariefgroep valt, is de FOR meestal niet verstandig omdat je een ’tijdbom’ opbouwt met nog te betalen belasting.
Maar het is WEL handig om tot ongeveer drie en een half duizend euro de FOR op te bouwen. Dit is de stakingsaftrek en hier hoef je dus geen belasting over te betalen als je stopt met je bedrijf.
Alleen de stille reserves (een bezit dat meer waard is dan waarvoor het op je balans staat) en overtollige voorraden moeten er nog worden afgetrokken.
Hoi Els,
Maar als je geen FOR opbouwt, heb je alsnog recht op de stakingsaftrek. Dus je raakt niets kwijt als je geen FOR opbouwt. Of bedoel je het anders?
Groet Femke
Ik denk dat Els bedoelt dat wanneer je gewoonweg stopt met je bedrijf (dus niet iets verkoopt zoals een klantenbestand, naam, oid) je geen stakingswinst hebt, en dus ook de stakingsaftrek niet kunt benutten op dat moment (dat kan namelijk niet voor je normale bedrijfsresultaat.)
De (F)OR die je open hebt staan, kan je wel wegschrijven onder de stakingsaftrek.
Overigens ben ik het niet met je eens dat je alleen (F)OR op moet bouwen in de hoogste tarief-schijf. Voor veel ZZP’s is het waarschijnlijk dat ze op pensioenleeftijd zeker niet meer gaan betalen dan de aftrek die ze nu tegen 40,4% hebben in schijf 2 en schijf 3.
Momenteel is echter het belastingtarief voor de AOW’ers in schijf 2 ook maar 22,5% tot een inkomen van pakweg € 34K en bij het gros van de ondernemers lijkt me dat dat opgebouwde jaarlijkse pensioen-uitkering tezamen met het AOW niet snel behaald wordt. (en zelfs als dat wel zo is, dan heb je nog steeds ongeveer dezelfde belasting-tarieven als waar je nu aftrek tegen hebt tot een inkomen van € 66K)
Uiteraard ben ik het wel met je eens dat je voldoende reserve op moet bouwen, hetzij in een (bank)spaarproduct,lijfrente of bijvoorbeeld in een duurzame investering (bedrijfspand bijvoorbeeld) en dat je dus niet achteraf met een flinke belastingclaim blijft zitten terwijl het geld al op is gegaan.
Hallo Femke, ik adviseer mijn klanten in de regel inderdaad ook om de reservering daadwerkelijk om te zetten in een oudedagsproduct en daarmee de FOR (ofwel schuld) op de balans te doen afnemen met het bedrag van de inleg zonder er belasting over te hoeven betalen (vanwege de zg. ‘lijfrente-aftrek’).
Hoi Femke, Als ik beleg in een oudedagsproduct (mijn voorkeur gaat uit naar ZZP pensioen). En stel ik stop over 10 jaar als ondernemer. Biedt het oudedagsproduct dan de mogelijkheid op dat moment tegen het geldende belastingtarief te betalen. Of is het zo dat als het in een oudedagsproduct zit dit pas betaald moet worden als ik met pensioen gaat.
Als je met pensioen gaat. Er zijn vast uitzonderingen wanneer je eerder mag opnemen, maar dat moet je aan het zzp pensioen van je keuze vragen.
Hoi Femke, Ik ben nu ZZP’er en ben aan het grasduinen hoe ik met mijn pensioen wil omgaan. Maar 1 ding is me niet helemaal duidelijk. In het artikel over F(OR) wordt gezegd dat je het “geleende” geldt tegen de geldende belastingschijn moet betalen als je stopt. Maar mijn vraag is hoe werkt dat als ik in een pensioenproduct deze F(OR) stop.
Hi Hans,
Als je een echt pensioenproduct afsluit (banksparen, bankbeleggen, zzp pensioen) dan is de premie fiscaal aftrekbaar. Een FOR reservering kun je daar instorten, maar omdat een inleg in je pensioen van zichzelf al fiscaal aftrekbaar is, streep je de FOR weg tegen je inleg. Je hebt dan geen FOR meer.
Als je je FOR geld gebruikt om op een ander manier een voorziening op te bouwen (je koopt vastgoed ofzo) dan moet je aan het einde van de rit afrekenen over je FOR schuld.
Hi Femke, als ik mijn for in een verbouwing met waardevermeerdering stop en heb nu een eenmanszaak. Wat gebeurt er dan mocht ik een bv starten en de eenmanszaak niet meer actief is? Alvast bedankt
Hi Clem,
Ik kan je wel zeggen wat ik denk, maar… ik ben geen fiscalist, dus ik zou een fiscalist raadplegen.
Wat ik denk: Voor zover mij bekend kun je de FOR niet gebruiken voor een verbouwing. Met andere woorden, als je dit wel doet, dan blijft het bedrag op de balans van de EZ staan. Als je dan over gaat naar een BV, moet je afrekenen over de FOR. Maar nogmaals, ik ben geen fiscalist, dus wellicht zit het anders.
Succes met de verbouwing! Femke
Beste Femke,
Ook ik ben een ZZP-er, die sinds enkele jaren gebruik maakt van de FOR. Ik wil die reservering graag omzetten in een echte pensioenvoorziening.
Mag ik het totale bedrag van de FOR reservering (over meerdere jaren) direct in een echt pensioenproduct storten, of ben ik dan alsnog een bedrag aan belastingen verschuldigd over (een deel van) de FOR reservering?
Bij wat voor beroepsbeoefenaar kan ik het beste aankloppen voor onafhankelijk advies hierover?
Hartelijk dank,
en met vriendelijke groet,
Brechtje
Hi Brechtje,
Als je de storting in een echt pensioenproduct doet (wat voldoet aan de voorwaarden, zoals lijfrente, banksparen of zzp pensioen) dan kan dat inderdaad.
De totale storting is fiscaal aftrekbaar en de vrijval van de FOR is belast. Als die twee exact even hoog zijn, valt de te vorderen en te betalen belasting tegen elkaar weg. Je boekhouder zou je hier mee moeten kunnen helpen,
Femke
Even een paar vragen over de FOR:
– Als je de reserveringen bedrijfsmatig laat staan. Zoals op een zakelijke spaarrekening of zakelijke beleggingsrekening: is de rente en of rendement wat je over je FOR reservering haalt belast?
– Als je dit jaren doet, loop je dan niet weer het risico dat de reserveringen als overtollige liquide middelen gezien worden?
– Mag je de reserveringen ook op een prive spaar of beleggingsrekening (box 3) plaatsen?
Hi Gerben,
1. ja, het rendement is naar ik aanneem gewoon belast. Ik zou niet weten waarom niet 😉
2. Als je FOR reservering (cash) gelijk is aan je FOR, dan is het goed verdedigbaar dat het geen overtollige liquiditeiten zijn.
3. Ik zou dat niet doen, want dan moet je fiscaal gezien moeite doen om daar geen Box3 belasting over te plaatsen. Wellicht kan het wel hoor, maar ik vind het minder logisch.
Ik heb de volgende situatie:
Met de invoering van de Wet DBA in 2017 mijn man moest zijn zzp-contract opzeggen en overstappen naar de loondienst. Op dat moment er was geen sprake van een keuze.
Als een verrassing met zijn aangifte inkomsten belasting over jaar 2017 krijgt hij de aanslag die hij moet betalen aan de Belastingdienst.
Blijkbaar zijn boekhouder zonder te overleggen voor hem een FOR opbouwt in de jaren 2011 en 2012 met bedrag van 10.009 euro. Dus hij moet nu de ongewenste opgebouwde schuld met 42% terug betalen. En hij is helemaal niet voorbereid daarvoor en hij wist het helemaal niks over. Op dit moment wij zijn bezig met andere schulden te betalen aan de Belastingdienst. De reactie van de boekhouder dat hij kunt hiermee niet helpen en het bedrag moet terug betaald aan Belastingdienst.
Ik wil heel graag weten, wat is uw advies.
Wat een vervelende situatie Svetlana,
Ik kan jullie helaas niet helpen hiermee. De boekhouder had dit in mijn optiek met jullie moeten overleggen, maar omdat je man uiteindelijk zelf verantwoordelijk is voor de boekhouding en aangifte, ben ik bang dat je er niet zo veel aan kunt doen.
In plaats van terugbetalen aan de belastingdienst is er wel een andere optie, maar die vereist meer geld. Je man kan het geld in een lijfrente of bankspaarrekening storten. Dan staat het tot aan zijn pensioen vast en betaalt hij pas bij pensionering belasting, maar hij heeft dan nu ongeveer het dubbele nodig om te storten. De boekhouder moet dit kunnen toelichten en mee kunnen denken of dit haalbaar is!
Succes, Femke
Kan iemand mij vertellen of een oudere ondernemer die een FOR heeft op zijn balans van lang vervlogen tijden en nu al 5 jaar in de BBZ zit en dus de belastingclaim op de FOR niet kan betalen, de kosten van het vrijvallen van de FOR bij staking van het bedrijf (en de BBZ) vergoed krijgt door de BBZ?
Ik kan je dat niet vertellen Wim, ik denk dat je dat bij de BBZ moet checken
Hoe gaat het bij een echtscheiding? Wordt de helft van de opgebouwde FOR gedeeld met de partner en wie betaalt de belasting dan ?
Hi E,
Ik kan deze vraag niet voor je beantwoorden. Ik ben geen fiscaal / financieel adviseur. Daarnaast is dit ook afhankelijk van de vorm van gehuwd zijn.
Sterkte,
Femke
Bij scheiding de opgebouwde FOR delen en wie betaalt de belasting dan?
Hi E,
sterkte met je scheiding. Ik adviseer je hier een financieel adviseur bij in te schakelen.
Succes, Femke