5 Praktische tips voor de nieuwe Modelovereenkomsten (wet DBA)

Het is bijna 1 mei. De VAR is officieel verleden tijd, en we zijn aangewezen op de modelovereenkomsten. Er is nogal wat stress en onzekerheid over die vermaledijde overeenkomsten. De blogs, webinars en meningen vliegen je om de oren. Ik vind eerlijk gezegd ook van alles van die modelcontracten, maar ik kies er nu maar voor om te accepteren dat ze er zijn en dat we het er mee moeten doen 😉 In dit artikel deel ik een vijftal praktische tips voor het werken met Modelovereenkomsten.

1. Vraag je allereerst af of je wel een modelovereenkomst nodig hebt
Je bent NIET VERPLICHT om met een modelovereenkomst te werken. Weten zowel jij als je opdrachtgever dat jij werkt als zelfstandig ondernemer en dat de omstandigheden waarbinnen jij de werkzaamheden uitvoert niets te maken hebben met een loondienstbetrekking? Dan is een modelovereenkomst niet nodig. Het is wel belangrijk om je daarbij te realiseren dat er niet langer wordt gekeken naar jou als persoon, maar naar de omstandigheden van de opdracht. Je kunt dus niet zeggen ‘Ik ben een ondernemer dus ik loop geen risico’.

2. Ken de 3 essentiële onderdelen van een modelovereenkomst
De belastingdienst beoordeelt de relatie op 3 punten: Persoonlijke arbeid, loon en gezagsverhouding. Is er sprake van persoonlijke arbeid, loon én een gezagsverhouding? Dan ziet de belastingdienst de relatie als een werkgever / werknemer relatie. Er is in dat geval dus géén sprake van zelfstandigheid. Ik licht de 3 onderdelen kort toe:
– Loon:
Om te werken als zelfstandige, mag er geen sprake zijn van loonbetaling. Van loonbetaling is sprake wanneer je een beloning ontvangt voor verrichte werkzaamheden. Dat is dus in principe altijd het geval.
– Gezagsverhouding:
Het mag niet zo zijn dat de opdrachtgever hele specifieke aanwijzingen geeft. Met andere woorden, als zelfstandig ondernemer moet je enige vrijheid hebben in de uitvoering van de opdracht. Het probleem hierbij is dat dit een nogal globale uitleg is. Is er wel of niet sprake van een specifieke aanwijzing wanneer de opdrachtgever zegt dat een klus dezelfde dag afgerond moet zijn? Aan de ene kant kun je beargumenteren dat er geen gezagsverhouding is, de manier waarop je de klus klaart is namelijk helemaal aan jou. Aan de andere kant vertelt de opdrachtgever je wel precies met welke klus je die dag aan de slag moet. De algemene aanname wordt nu gedaan dat een resultaatverplichting niet zo snel gezien wordt als gezagsverhouding. Specifieke werkinstructies zullen eerder vallen onder een gezagsverhouding.
– Persoonlijke arbeid:
Het derde aspect gaat over vervangbaarheid. De vraag is, of je als zelfstandige vrij bent om jezelf te laten vervangen. Soms kan dat. Als ik mijn webbouwer vraag om iets op mijn website aan te passen, maakt het mij echt niet uit of hij dat zelf doet of het door een collega laat doen. Maar als ZZP’er wordt je ook vaak ingehuurd omdat de opdrachtgever jóu wil hebben. Want jíj bent de beste op jouw vakgebied. Jíj hebt een specifieke expertise. Die vervangbaarheid is dan wel een issue.

Zijn al deze drie aspecten aanwezig? Dan is er sprake van een dienstbetrekking. Ontbreekt één van de drie aspecten? Dan kan er nog sprake zijn van een fictieve dienstbetrekking. Is daar ook geen sprake van? Dan is het aannemelijk dat je de opdracht als zelfstandige uitvoert. 

Helaas kan ik niet duidelijker zijn over de beoordeling van deze drie aspecten. Zo vaag is het nu eenmaal (nog).

3. Wees je bewust van het risico
Je loopt geen risico wanneer je werkt mét een modelovereenkomst en vólgens de modelovereenkomst. Met andere woorden, enkel het ondertekenen van een modelovereenkomst is niet voldoende. Wanneer de belastingdienst achteraf concludeert dat je niet vólgens de modelovereenkomst hebt gewerkt, dan vervliegen al je zekerheden. Zowel jij als de opdrachtgever zijn dan de pineut. De uren die jij binnen dat specifieke contract werkte, tellen niet mee voor de urennorm. Wanneer dat een significant aantal uren betreft, loop je dus de kans je aftrekposten voor dat jaar te verliezen. Dat kost je duizenden euro’s. De opdrachtgever wordt alsnog aangeslagen voor loonheffing en sociale lasten.

4. Het werken met een modelovereenkomst in de praktijk
De VAR was slechts 1 jaar geldig. Modelovereenkomsten zijn 5 jaar geldig.
Je hoeft ook niet voor iedere opdracht een nieuwe overeenkomst op te (laten) stellen of te kiezen. Wanneer je een overeenkomst hebt die past bij alle opdrachten die jij doet, dan kun jij steeds weer naar die overeenkomst verwijzen.
Je hoeft de overeenkomst ook NIET te ondertekenen. Het volstaat wanneer je er in de opdrachtbevestiging naar verwijst dat je gaat werken volgens het gestelde in de modelovereenkomst met nummer…..

Als je inderdaad volgens een modelovereenkomst gaat werken, dan zijn er twee mogelijkheden. Jij neemt het voortouw, of de opdrachtgever legt een overeenkomst aan je voor. Ik licht dat hieronder verder toe.

Jij neemt het voortouw
Wanneer jij degene bent die een overeenkomst voor gaat leggen aan de opdrachtgever, dan heb je in de basis 2 opties:
1. Je kiest een vooraf goedgekeurde overeenkomst. Dat is een modelovereenkomst die is opgesteld door de belastingdienst zelf, of die reeds is goedgekeurd door de belastingdienst. Hier staan overeenkomsten waar je uit kunt kiezen. Het punt is natuurlijk dat er heel veel overeenkomsten staan, en bij punt 3 las je dat je wel precies vólgens de overeenkomst moet werken om zekerheid te hebben. Het is dus zaak dat je je verdiept in de verschillende overeenkomsten en dat je de juiste kiest. Hou vooral de 3 essentiële onderdelen van de modelovereenkomst (loon, gezag en persoonlijke arbeid) in je achterhoofd wanneer je een keuze maakt voor een modelovereenkomst.

Dan is er nog één grote maar… De modelovereenkomsten van de fiscus zijn fiscaal correct. Maar, de kans is groot dat de overeenkomst niet volledig van toepassing is op jouw situatie. Of dat de afspraken die jij wilt maken met de opdrachtgever er helemaal niet in staan. In dat geval zul je de overeenkomst alsnog moeten (laten) aanpassen.

2. Je maakt zelf een overeenkomst en je laat deze al dan niet goedkeuren door de belastingdienst. Je kunt bijvoorbeeld de fiscale bepalingen (inzake loon, gezagsverhouding en persoonlijke arbeid) overnemen uit een modelovereenkomst, en je eigen voorwaarden toevoegen. Je kunt er vervolgens voor kiezen om de overeenkomst voor te leggen aan de belastingdienst. De belastingdienst belooft de overeenkomst binnen 6 weken te checken. Van ondernemers begrijp ik dat de fiscus die termijn niet redt. Daar komt bij dat deze mogelijkheid alleen werkt wanneer jij een contract kunt opstellen ver vóórdat je een opdracht krijgt. Wanneer je vandaag een nieuwe klus krijgt, is het meestal geen optie om nog eens minimaal zes weken te wachten totdat het contract is goedgekeurd. Je hoeft de overeenkomst overigens niet voor te leggen. Als jij zeker weet dat hij in orde is, kun je er ook gewoon mee gaan werken. Alleen wanneer de fiscus achteraf oordeelt dat de overeenkomst niet voldoet aan de eisten, dan ben je de pineut.

De opdrachtgever legt een overeenkomst aan je voor
Wanneer de opdrachtgever een modelovereenkomst aan je voorlegt, dan moet je die goed lezen! Waar moet je op letten?
– Natuurlijk let je er op of de overeenkomst past binnen wat jij met de opdrachtgever hebt afgesproken. Kijk onder meer naar: duur van de overeenkomst, opzegtermijn, inhoud van de opdracht, vergoeding, reiskostenvergoeding, facturatie etc. etc.
– Daarnaast kijk je of de overeenkomst helderheid biedt inzake loon, persoonlijke arbeid en gezagsverhouding.
– Tot slot moet je beoordelen of hetgeen jij gaat doen daadwerkelijk overeenstemt met wat er in de overeenkomst staat beschreven. Anders is hij namelijk gewoon niet geldig en dan loop je (worse case scenario) het risico je zelfstandigenaftrek en andere aftrekposten kwijt te raken.

5. Maak je zeker het komende jaar niet te druk
Omdat de invoering niet helemaal van een leien dakje ging, omdat er nog heel veel (onbeantwoorde) vragen en onduidelijkheden zijn, mogen zowel opdrachtgevers als ondernemers een jaartje oefenen met de nieuwe wet DBA. Er geldt een implementatietermijn tot 1 mei 2017. De belastingdienst schrijft daar zelf over: “In deze periode kunnen opdrachtgevers en opdrachtnemers eventueel hun werkwijze aanpassen om met de nieuwe overeenkomsten te kunnen werken. Tot die tijd houden wij wel toezicht, maar nemen we nog geen repressieve handhavingsmaatregelen. Uiteraard blijven we overduidelijke gevallen van fraude aanpakken.”

Heb je vragen?
Stel die dan hier. Ik reageer altijd, al wil ik er bij vertellen dat ook ik geen arbeidsjurist ben en dat ik inhoudelijke vragen echt niet altijd zal kunnen beantwoorden. Wanneer er in mijn netwerk arbeidsjuristen zitten die mee willen praten, dan vind ik dat super fijn!
Je kunt je ook verder verdiepen in de modelovereenkomsten door bijvoorbeeld deze uitzending van RTLZ te bekijken of het webinar van de belastingdienst terug te kijken.

Met Financieel Bewuste groet,
Femke Hogema

Vond je dit artikel waardevol?
Je doet me er een groot plezier mee als je het deelt op de social media!