Zo’n leider roept ook weerstand op
Als een leider zoals Greta je zo indringend aanspreekt en raakt, dan roept dat ook weerstand op. Ook al spreekt zij uit dat zij niet gelooft dat ons handelen voortkomt uit de slechtheid van ons karakter, haar speech kan je wel het gevoel geven dat je wordt aangesproken als asociaal, egoïstisch, zwak, slap of een ander gevoel dat je ego ondermijnt. Dat roept cognitieve dissonantie op: wij kunnen het niet hebben als gedachten strijdig met elkaar zijn. De cognitie “Greta heeft gelijk” en bijvoorbeeld “Ik ben een zwakkeling” kunnen we niet verenigen. Dat proberen we op te lossen door één van de twee denkbeelden te verwerpen en dat is meestal het beeld dat het makkelijkst te ontkennen is en het minste geweld doet aan ons zelfbeeld. Dan komen er allerlei excuses zoals het ontkennen van de feiten, denken dat je al genoeg doet of dat je best wilt en dat anderen eerst moeten veranderen. De ergste manier waarop mensen hun cognitieve dissonantie probeerden op te lossen, was door Greta zelf af te schilderen als iemand die je niet serieus hoeft te nemen: het is een zielig meisje met een stoornis. De speech van Greta was evenwel zo raak en indringend, dat je je af mag vragen wie er autistisch is als je de essentie van de boodschap niet hebt ontvangen. Uit ongemak ontstaat echter ook vaak beweging
Natuurlijk voel je ongemak bij deze speech. De film van Al Gore over het klimaat heette niet voor niets ‘An inconvenient truth’, oftewel een ongemakkelijke waarheid. Het grote verschil is echter dat Greta ons veel sterker persoonlijk heeft aangesproken en ons ongemakkelijk laat voelen als we nog steeds niets of te weinig blijven doen. Dat is super krachtig, want beweging en verandering in urgente situaties wordt juist ingegeven door de wens om ons ongemak op te lossen. Dan hebben we dus een keuze als autonome mensen. We kunnen kiezen om onze cognitieve dissonantie op te lossen door Greta en haar verhaal te ridiculiseren. Of we kunnen ervoor kiezen om vanuit ons ongemak iets te gaan doen. Die impact had het in ieder geval op mij en vast op meer mensen. Als er maar genoeg mensen in beweging komen, dan vormen die de voorhoede waardoor anderen straks niet meer achter kunnen blijven. Welke impact het op mij had
Na het zien van Greta’s speech voelde ik het ongemak en de urgentie nadrukkelijk in mijn onderbuik. Ook al ben ik iemand die al heel lang van alles doet om milieuvriendelijk te leven en daar steeds weer stappen in zet. Als ik de site afga van “Iedereen doet wat”, dan kan ik daar veel punten van afstrepen. Al heel lang zitten we bij een groen energiebedrijf. We hebben ons huis aan alle kanten geïsoleerd. Iedere lamp die vervangen moest worden werd een ledlamp. En de laatste tijd eten we vaker vegetarisch dan dat we nog vlees eten. En ineens voelde dat toch nog niet als voldoende. Natuurlijk gaan we op termijn zonnepanelen installeren, van het gas af en elektrisch rijden, alleen is dat nog niet zo snel geregeld. Wat kon ik nu direct doen, waarmee ik een verschil kan maken? Toen bedacht ik mij: “Bij veel bedrijven kan je de CO2 uitstoot van hun dienstverlening compenseren. Zou ik dat zelf ook kunnen regelen?” Op het internet ben ik op zoek gegaan naar een site waar ik de ecologische voetafdruk van ons gezin kon laten uitrekenen. Vervolgens vond ik een site waar ik dat kon compenseren door het financieren van een project in India. Dat was al een stap. Maar deed ik al voldoende? Toen zag ik een mailing van Triodos, die aangaf op welke wijze zij CO2 compensatie regelden voor beleggingen. Bij de betreffende organisatie bleek dat ik voor minder geld nog veel meer kon compenseren door bomen te laten planten. Ik heb gelijk geregeld dat ik de CO2 van ons gezin jaarlijks tienvoudig compenseer. Zo kan je ervan op aan dat de dienstverlening van Drives@School wat betreft uitstoot meer dan klimaatneutraal is. Daarnaast heb ik gecompenseerd voor een aantal gezinnen die het niet zouden kunnen betalen. Wie volgt?
Dat voelt al een stuk beter. En toch blijft het ongemak. Gelukkig maar, want de situatie is dermate ernstig dat wij ons continu bewust moeten blijven van onze keuzes. Zo gaan die zonnepanelen er echt wel komen. Het gaat er ook niet om dat iedereen ‘wat’ doet. Het gaat erom dat iedereen ‘alles’ doet dat in zijn of haar vermogen ligt om het tij te keren. Daarvoor moeten we niet compenseren, daarvoor moeten we overcompenseren. Dat besef en die impact is door Greta Thunberg tot mij doorgedrongen. Daarom is zij voor mij een wereldleider en ben ik haar volger. Wij volgt nog meer? |
