Wat is voor jou belangrijk om met mij te bespreken?
Dat is een vraag die in vrijwel ieder gesprek de startvraag kan zijn. Het nodigt uit om direct to the point te komen en bovenaan de agenda te zetten waar het hoofd vol van is en het hart van overstroomt. Wij stellen deze vraag altijd in ons tussentijdse coachingsgesprek, waarbij men vaak zegt: “Die vraag kon ik verwachten.” En toch is ieder antwoord anders, omdat iedere gesprekspartner in een andere situatie zit. Het starten van een coachingsgesprek, oudergesprek of voortgangsgesprek met deze vraag, verveelt nooit.
Waarom is dat voor jou belangrijk?
Dit is een doorvraag die prima kan volgen op de vorige, meestal nadat je kort herhaald hebt wat de ander graag wil. Het brengt je tot de kern van het verlangen van de ander. Daarbij laat het zien dat je oprechte interesse en aandacht hebt. Deze vraag kun je daarom ook regelmatig op andere momenten uit je rugzak halen als mensen iets vragen of beweren. Het kan dus zelfs in één gesprek meerdere keren nuttig zijn, zodat je daadwerkelijk begrijpt waar het de ander om te doen is.
Waar begint het verhaal?
We willen in de waarderende aanpak graag dat mensen verhalen vertellen. Als je wilt dat mensen daarbij aan het begin beginnen, dan is dit een geweldige en eenvoudige manier om daartoe uit te nodigen. Ook als je denkt dat je het verhaal al kent, is het belangrijk om het de ander vanuit diens eigen beleving te laten vertellen. Dat kun je benadrukken met: “Waar begint dit verhaal voor jou?”. Als mensen vervolgens van wal steken, hoef je alleen maar een andere korte vraag met enige regelmaat te herhalen: “En toen?” Zo ontwikkel je als het ware een film van iemands ervaring.
Wat heb je al geprobeerd?
Dit is een prachtige vraag die je iedere keer kunt stellen als mensen een probleem met je delen wat zij graag opgelost willen zien. Daarmee neem je hen serieus als oplossingszoekende mensen die hun verantwoordelijkheid willen nemen. Het is zelden dat men helemaal niets heeft geprobeerd en in dat proces heeft men in ieder geval al succesvol ontdekt wat nog niet werkt. Dat is bijzonder nuttig en het scheelt veel onnodige en demotiverende adviezen en evenzovele dito reacties als “dat heb ik al geprobeerd.”.
Wat zou je nog kunnen proberen?
Als je bovenstaande vraag bij herhaling hebt gesteld, dan weet je ongetwijfeld welke kansen er nog gemist zijn. Die kan de ander ook ontdekken als we daartoe uitnodigen. Natuurlijk kan het best dat iemand zegt: “Geen idee, daarom kom ik ook bij je.” Dan zijn er allerlei varianten te bedenken, waarin je de ander kunt laten kijken in de wereld van de mogelijkheden. “Stel dat het mogelijk is om… hoe zou dat kunnen lukken?” Tips geven kan altijd nog. Mensen iets laten ontdekken is veel leuker en duurzamer.
Wat waardeer je aan je eigen aanpak?
Deze vraag is super waardevol om bij herhaling te stellen, omdat mensen hier zelden bij stil staan. Het werkt zowel op momenten dat mensen een dilemma vertellen als op momenten waarop zij mooie verhalen delen. In het eerste geval relativeert het de situatie en ziet men toch momenten van invloed en competentie. In het tweede geval kunnen verrassende ontdekkingen gedaan worden van onvermoede kwaliteiten en kan er geleerd worden van succes.
Wat waardeer je aan deze les?
Dit is een variant op bovenstaande vraag en de eerste vraag die wij stellen in een waarderend klassenbezoek. In dit geval is de voornaamste reden om deze vraag te herhalen, dat veel mensen in eerste instantie geen antwoord geven. Men staat in een zelfkritische stand en er is van alles waarvan men graag gewild had dat het anders was gegaan. Dat is dan ook het eerste wat gedeeld wordt: “Nou ik vond … niet goed gaan.” Het is belangrijk om dat te herhalen en te parkeren, zodat de ander gehoord is en weet dat je erop terugkomt. Dan kun je de vraag weer herhalen: “Wat waardeerde je aan deze les?”. De kans is groot dat er dan nog een frustratie uitkomt. Soms moet je deze vraag drie of meer keer herhalen voordat men een antwoord gaat geven. Op deze manier ben je mensen aan het trainen om anders te kijken naar zichzelf.
En wat nog meer?
Als men eenmaal iets genoemd heeft, is het geweldig om op deze manier heel eenvoudig door te vragen. Het eerste antwoord op veel van de bovenstaande vragen is namelijk oppervlakkig: het ligt aan de oppervlakte. Met iedere “En wat nog meer?” ga je een laagje dieper. Het is net archeologie: soms ligt het mooiste goud onderop. Het herhalen van deze vraag kan wat ongemakkelijk voelen, en toch, het kan ook een geweldige running gag worden. Dan gaan mensen zelf de vraag stellen: “En dan wil jij natuurlijk weten: en wat nog meer?”. Dan kun je helemaal achterover zitten. Als je het idee hebt dat je wel eens bij de bodem aangekomen bent, kun je het gesloten stellen: Is er nog meer? Het zal je verbazen hoe diep die bodems soms liggen. Van alle vragen die het waard zijn om te herhalen, is dit de meest geweldige.
Wat gaat er al beter?
“En wat nog meer?” kun je ook herhalen na “Wat gaat er al beter?”, mits mensen een positief antwoord geven. Want ook in dit geval geeft men vaak geen antwoord op de vraag en vertelt men vooral wat er nog niet goed gaat. Dat komt omdat het direct mensen hun verlangen raakt en daarbij kan overheersen wat er nog niet is gelukt. Je geeft dat eerst erkenning voor de frustratie en dat je erop terugkomt, zodat je vervolgens de vraag kunt herhalen. Het is verbazingwekkend hoe het gaat stromen als men eenmaal op het punt komt dat men wel de progressie ziet en benoemt. Met ieder volgend antwoord op de vraag “Wat gaat er nog meer beter?” voel je de energie in de ruimte toenemen.
Wat heb je gewaardeerd aan dit gesprek?
Alle vragen die we hiervoor gesteld hebben, stonden ten dienste van de ander. We hebben daardoor een geweldig gesprek gehad, waarin de ander vooral aan het woord was en veel moois ontdekt heeft. Dan is deze vraag niet alleen een manier om het geheel samen te vatten. Het is ook een manier om terug te horen wat mensen gewaardeerd hebben aan jou en de manier waarop jij het gesprek leidde. Dat is super waardevol voor je energie, je zelfvertrouwen en je leerproces. Dan hoor je bijvoorbeeld terug dat al die vragen die je gesteld hebt, geleid hebben tot een heel persoonlijk verhaal, waarin alles aan bod kon komen.
De variatie zit in de situatie
En dan merk je ook dat mensen niets gemerkt hebben van welke herhaling dan ook. Al gaat het om vragen die zij over langere tijd vaker krijgen, ze gaan die vragen alleen maar meer waarderen omdat ze helpend zijn. De variatie zit ook niet zo zeer in de vragen, die zit in de mensen en in hun verhalen. Die blijven boeien. Download hieronder de hand-out met de vragen door op de afbeelding te klikken. 👇🏻 |
